Lần đầu tiên tôi về thăm bố mẹ nuôi kể từ ngày tôi “bỏ” Marouan, khi đó Laetitia và Nadia còn rất nhỏ. Tôi sợ những phản ứng của con trai tôi khi đứng trước mặt hai em gái nó. Nó đang bước vào tuổi thiếu niên, tôi đã xây dựng một cuộc đời khác không có nó và tôi không biết có còn nhớ tới tôi, oán giận tôi hay quan tâm đến chúng tôi hay không. Mỗi lần tôi gọi điện thoại để báo trước là tôi sẽ đến thăm và tỏ ý lo lắng thì họ luôn trả lời: “Không, không. Không có vấn đề gì đâu. Marouan đã biết rồi, con có thể đến.”

Nhưng nó không thường có mặt ở đó. Tôi hỏi thăm tin tức của nó và luôn an ủi tôi là nó rất khỏe mạnh. Tôi chỉ gặp nó ba lần trong suốt hai mươi năm. Và lần nào tôi cũng cảm thấy đau khổ. Tôi đã khóc trên đường về nhà. Hai con gái tôi đi qua anh trai mà không biết, nhưng nó biết. Nó không biểu lộ, không đòi hỏi gì mà tôi im lặng. Quả thực là những chuyến thăm viếng đau khổ! Tôi không thể nói gì với nó, tôi không đủ sức. Lần gần đây nhất, Antonio bảo tôi:

“Anh thấy tốt hơn hết là em đừng đến nữa. Em cứ khóc suốt và em bị suy sụp, như thế chẳng có tác dụng gì. Nó có cuộc sống riêng của nó, bố mẹ, gia đình, bạn bè… Em hãy để cho nó được yên. Sau này, một ngày nào đó, nếu nó có hỏi, em sẽ giải thích cho nó.”

Tôi luôn cảm thấy mình có tội, tôi từ chối trở lại với quá khứ, nhất là khi ngoài Jacqueline và chồng tôi ra, không một ai biết tôi đã có một đứa con trai. Nó vẫn còn là con trai của tôi chứ? Tôi không muốn bi kịch gia đình xảy ra, đó là điều thật đáng sợ.

Lần cuối cùng tôi gặp nó, nó khoảng mười lăm tuổi. Thậm chí nó còn chơi với các em nó một lúc… Cuộc trao đổi giữa chúng tôi chỉ giới hạn trong vài câu thông thường và vô vị: “Chào Marouan, cháu ổn chứ?... Cũng ổn, còn cô?”

Gần mười năm trôi qua. Tôi nghĩ rằng nó đã quên tôi, và tôi không còn tồn tại trong cuộc đời nó nữa. Tôi biết nó đã đi làm, nó sống trong một căn hộ nhỏ với bạn gái, như tất cả thanh niên cùng tuổi nó.

Laetitia mười ba tuổi, Nadia mười hai tuổi. Tôi dồn hết tâm trí lo việc học hành của chúng và tự nhủ rằng mình đã làm tròn bổn phận. Trong những lúc mất tinh thần, tôi tự nhủ một cách ích kỷ rằng, để có thể tiếp tục sống nốt phần đời còn lại, tốt nhất là tôi nên quên. Tôi thèm khát số phận của những người hạnh phúc, những người không hề gặp bất hạnh trong thời thơ ấu, họ không có bí mật, không có hai cuộc đời. Điều mà tôi có thể nói, đó là tôi muốn chôn chặt, bằng tất cả sức lực của mình, quãng đời thứ nhất của tôi, để có thể giống họ. Nhưng mỗi lần tôi tham dự một hội nghị và tôi phải kể lại cuộc đời đầy ác mộng kia thì niềm hạnh phúc đó lại bị lung lay, như một ngôi nhà bị xây ẩu. Antonio thấy rõ điều này và chị Jacqueline cũng vậy. Tôi rất yếu đuối nhưng tôi làm ra vẻ không phải vậy.

Một hôm Jacqueline bảo tôi:

“Em đã làm một việc có ích cho nhiều phụ nữ khác nếu chúng ta viết một quyển sách kể về cuộc đời của em.

– Một quyển sách? Nhưng em chỉ mới biết viết thôi…

– Nhưng em nói được…”

Tôi không biết rằng người ta có thể “nói” ra một quyển sách.

Một quyển sách, đấy là điều gì đó rất quan trọng… Nhưng bất hạnh thay, tôi lại không nằm trong số những người đọc được sách. Các con gái tôi vẫn đọc sách. Antonio cũng đọc. Còn tôi, tôi thích tờ báo buổi sáng. Cứ nghĩ đến việc làm ra một quyển sách, đến việc tôi xuất hiện trong một quyển sách, tôi như bị choáng ngợp đến nỗi ý nghĩ ấy cứ luẩn quẩn trong đầu. Từ mấy tháng nay, khi nhìn các con tôi mỗi ngày một lớn lên, tôi đã nhủ thầm rằng một ngày nào đó, tôi sẽ phải nói cho chúng biết nhiều hơn. Nếu tất cả những chuyện đó được viết trong một quyển sách thì có lẽ tôi sẽ cảm thấy bớt nặng nề hơn khi phải một mình đối mặt với chúng.

Cho đến bây giờ, tôi chỉ mới kể cho chúng nghe, dần dần từng ít một, những gì cần thiết nhất để chúng có thể hiểu tại sao tôi lại có một ngoại hình như vậy. Nhưng đến một ngày nào đó, chúng sẽ muốn hiểu tất cả và khi đó bao nhiêu câu hỏi của chúng sẽ là bấy nhiêu mũi dao nhói vào tâm trí tôi.

Tôi thấy mình chưa đủ khả năng để lục sâu vào trong ký ức. Do lúc nào cũng muốn quên thành thử người ta quên thực sự. Bác sĩ chuyên khoa tâm thần học đã cho tôi biết như thế âu cũng là bình thường, nhất là với cú sốc và những đau đớn mà tôi từng trải qua do không được chăm sóc. Nhưng nghiêm trọng nhất vẫn là chuyện về Marouan. Đã từ lâu, tôi luôn sống nhờ vào việc nói dối để tụ vệ. Và tôi sống rất khó khăn.

Nếu tôi chấp nhận kể về đời tôi trong một quyển sách thì tôi phải nói về Marouan. Tôi có quyền làm thế hay không? Tôi đã nói không. Tôi rất sợ. Vì việc đó liên quan đến sự an toàn của tôi và của nó. Một quyển sách có thể được đưa đi khắp thế giới. Và nếu gia đình tôi tìm được tôi thì sao? Nhỡ họ làm hại Marouan thì sao? Họ có thừa khả năng như vậy. Mặt khác, tôi lại muốn có một quyển sách viết về đời mình. Đã có những lúc tôi mơ đến một vụ trả thù không thể có. Tôi thấy mình trở về làng, được che dấu và được bảo vệ cho đến khi gặp người em trai tôi. Chẳng khác nào một thước phim đang quay trong đầu tôi.

Tôi đi đến trước nhà nó và nói:

“Assad, em còn nhớ chị chứ? Em thấy đấy, chị vẫn còn sống! Hãy nhìn kỹ những vết sẹo của chị. Đó là do anh rể Hussein đã thiêu sống chị, nhưng chị vẫn còn sống!”

“Em còn nhớ em gái Hanan của chị không? Em đã làm gì với nó? Em đã ném nó cho cho xé xác phải không? Còn vợ của em? Cô ấy vẫn khỏe chứ? Tại sao chị lại bị thiêu sống đúng vào ngày cô ấy sinh con trai. Hồi ấy chị đang có thai, có cần phải thiêu sông cả đứa con trai của chị không? Hãy nói cho chị biết tại sao em không làm gì để giúp chị, chính em, em là đứa em trai duy nhất máu mủ của chị kia mà!”

“Giới thiệu với em, Marouan, con trai chị! Nó ra đời sớm hơn dự tính hai tháng tại bệnh viện thành phố, nhưng nó cao to, đẹp trai và rất khỏe mạnh! Em nhìn nó mà xem!”

“Còn Hussein? Anh ra đã già hay chết rồi? Chị mong anh ta còn sống nhưng mù lòa hay bại liệt để nhìn thấy chị vẫn còn sống và đứng trước mặt anh ta! Chị hy vọng ngày trước chị đau đớn bao nhiêu thì bây giờ anh ta phải đau đớn bấy nhiêu!”

“Còn cha mẹ thì thế nào? Cả hai đã chết rồi ư? Em hãy nói cho chị biết họ được chôn ở đâu để chị để chị đến nguyền rủa trước nấm mồ của họ!”

Tôi thường mơ giấc mơ báo thù đó. Nó khiến tôi trở nên độc ác, như họ. Tôi có ý định giết người, như họ! Tất cả bọn họ đều tưởng tôi đã chết, nên tôi rất muốn họ nhìn thấy tôi còn sống!

Suốt gần một năm, tôi đã từ chối lời đề nghị viết sách, trừ khi mọi người đồng ý cho tôi được để Marouan ra ngoài câu chuyện. Chị Jacqueline đã tôn trọng quyết định của tôi. Điều đó thật đáng tiếc, nhưng chị hiểu.

Tôi không muốn viết một quyển sách nói về tôi mà không nhắc đến Marouan, và tôi không dám đối mặt với nó để giải quyết vấn đề. Cuộc sống vẫn tiếp diễn và tôi cảm thấy mất tinh thần do luôn tự nhủ: “Làm như thế đi! Không, đừng làm như thế!”. Phải tiếp cận Marouan bằng cách nào? Đợi hôm nào đó, tôi sẽ gọi điện thoại cho nó, cứ như thế, không báo trước, sau ngần ấy năm, và tôi nói với nó: “Marouan, chúng ta cần nói chuyện với nhau.”

Nhưng tôi sẽ tự giới thiệu như thế nào? Mẹ ư? Và làm gì khi đứng trước mặt nó? Bắt tay nó? Ôm hôn nó? Nhưng nếu nó đã quên tôi thì sao? Nó có quyền quên bởi chính tôi đã “quên” nó…

Jacqueline nhắc đến một chuyện khiến tôi càng thêm lo lắng.

“Chuyện gì sẽ xảy ra nếu một hôm nào đó Marouan tình cờ gặp một trong hai đứa em gái của nó, và hai đứa nó lại không biết đó là anh trai của chúng? Nếu con bé yêu nhầm anh nó và đưa anh nó về nhà giới thiệu với em thì em sẽ làm thế nào?”

Tôi chưa bao giờ nghĩ đến tình huống đó. Giữa chúng tôi và Marouan có một khoảng cách chừng hai mươi cây số. Laetitia đã mười bốn tuổi, không bao lâu nữa sẽ đến thời kỳ nó có bạn trai… rồi đến lượt Nadia… hai mươi cây số chẳng có ý nghĩa gì. Thế giới rất nhỏ bé! Mặc dù thấy nguy cơ tuy không chắc chắn lắm nhưng rất có thể xảy ra, tôi vẫn dứt khoát quyết định. Một năm trôi qua.

Cuối cùng, mọi việc tự nó diễn ra mà không cần ai sắp đặt. Marouan đã gọi điện thoại đến nhà. Hôm đó tôi đi làm và chính Nadia đã nghe máy. Marouan chỉ nói:

“Tôi biết mẹ cô, bà ấy và tôi trước kia cùng ở trong một gia đình tiếp đón người tị nạn. Nhờ cô nhắn bà ấy gọi lại cho tôi.”

Khi tôi về đến nhà, Nadia lại làm mất mẩu giấy ghi số điện thoại của Marouan. Nó tìm khắp nơi, tôi trở nên bực tức. Có thể nói rằng số phận không muốn tôi liên lạc với Marouan. Tôi không biết nó ở đâu, không biết hiện nay nó đang làm việc ở chỗ nào. Lẽ ra tôi có thể gọi điện cho bố nuôi để hỏi, nhưng tôi không đủ can đảm. Tôi hèn nhát và tôi tự giận chính mình. Để định mệnh tự lo liệu xem ra còn dễ hơn việc soi gương. Vào một ngày thứ Năm, nó đã gọi lại. Chính nó nói với tôi: “Chúng ta phải nói chuyện với nhau”Và chúng tôi hẹn gặp vào trưa ngày hôm sau. Tôi chuẩn bị đối mặt với con trai tôi, tôi biết những gì đang chờ đợi tôi. Đại khái câu hỏi sẽ là: “Tại sao người ta lại nhận con làm con nuôi lúc con chỉ mới năm tuổi? Tại sao mẹ không giữ con lại với mẹ?.... Mẹ giải thích cho con biết đi.”

Tôi muốn diện thật đẹp. Tôi đến hiệu làm đầu, tôi trang điểm, mặc đơn giản, quần Jean, giầy thể thao, áo sơ mi màu đỏ, tay dài và cổ áo cài kín. Buổi hẹn được ấn định đúng giữa trưa, trước một nhà hàng trong thành phố.

Con phố hẹp. Nó đến từ trung tâm thành phố, tôi đi từ phía nhà ga, nhất định chúng tôi không thể lạc nhau được. Dù nó có lẫn trong hàng nghìn người, tôi vẫn nhận ra nó. Tôi thấy nó từ xa tiến đến với cái túi thể thao màu xanh lá mạ. Trong đầu tôi, nó vẫn còn là một đứa trẻ, nhưng một chàng thanh niên đang mỉm cười với tôi. Hai chân tôi như sắp khuỵu xuống, hai bàn tay tôi run run và tim tôi thì đập rộn ràng như thể tôi đang gặp người đàn ông trong mộng. Thực là một cuộc gặp gỡ giữa hai kẻ yêu nhau. Nó rất cao, nó phải cúi xuống thật thấp để hôn tôi một cách bình thường như thể nó chỉ mới xa tôi ngày hôm qua. Tôi cũng hôn lại nó.

“Con gọi như thế là phải.

– Mười lăm hôm trước tôi đã gọi nhưng rồi không thấy ai gọi lại, tôi tự nhủ: ‘Đúng rồi, bà ấy không muốn gặp mình…’ ”

Tôi nói không phải thế và tôi giải thích rằng Nadia đã đánh mất mẩu giấy ghi số điện thoại của nó.

“Giả sử hôm qua tôi không gọi, thì liệu bà có gọi cho tôi không?

– Mẹ cũng không biết nữa, có lẽ mẹ sẽ không gọi. Mẹ không dám gọi vì bố mẹ nuôi của con.,… mẹ biết là mẹ nuôi của con đã mất…

– Đúng thế. Bây giờ bố nuôi tôi chỉ còn một mình, nhưng tôi cũng ổn thôi.. còn… thì thế nào?”

Nó không biết phải gọi tôi bằng gì. Thói quen mà tôi đã có, khi ngay từ đầu tôi đã gọi gia đình tiếp nhận tôi là bố mẹ, đã làm mọi chuyện trở nên phức tạp. Ai thật sự là mẹ của nó?

Tôi nói luôn:

“Marouan này, con có thể gọi mẹ là mẹ, là Souad, là em gái, là chị gái, con cứ gọi theo ý muốn của con. Nếu Đấng Tối cao sắp đặt như thế thì lát nữa chúng ta sẽ làm quen với nhau.

– Được rồi, chúng ta sẽ cùng ăn trưa và chúng ta sẽ nói chuyện.”

Chúng tôi ngồi vào bàn ăn và tôi cứ nhìn nó chằm chằm. Nó giống hệt cha đẻ của nó. Cũng khổ người như thế, cũng dáng đi nhanh như thế, cũng cách nhìn như thế, tuy nhiên nó có vẻ khác biệt. Nhìn thật kỹ, nó hơi giống em trai tôi… nhưng trầm tĩnh và có những nét dịu dàng hơn. Nó có vẻ chấp nhân cuộc đời như nó vốn có, không chút thắc mắc. Nó đơn giản và thẳng thắn.

“Hãy cho con biết mẹ đã bị thiêu sống như thế nào?

– Con không biết gì về việc này ư?

– Không, không ai nói gì với con về chuyện đó.”

Tôi giải thích mọi chuyện và tôi nhận thấy khi tôi nói đến đâu ánh mắt của Marouan cũng thay đổi theo đến đấy. Khi tôi nói đến đoạn ngọn lửa bắt đầu bốc cháy trên người tôi, Marouan bỏ điếu thuốc mà nó định châm xuống.

“Lúc đó con đang nằm trong bụng mẹ?

– Phải, lúc ấy con đang nằm trong bụng mẹ. Mẹ đã một mình sinh con ra. Lúc sinh con, mẹ không hề hay biết gì vì những vết bỏng đã khiến mẹ đau đớn cùng cực. cực. Mẹ nhìn thấy con, con đang nằm giữa hai chân mẹ, tất cả chỉ có thế. Sau đó con biến mất. Rồi bác Jacqueline đi tìm con để đưa con lên máy bay cùng với mẹ. Hai mẹ con đã sống bên nhau suốt chín tháng trong bệnh viện và sau đó, chúng ta được giao cho bố mẹ nuôi.

– Chính vì con nên mẹ bị thiêu sống phải không?

– Không, không phải vì con! Không phải vậy! Không bao giờ! Mà chỉ do phong tục của đất nước chúng ta. Ở đó, đàn ông làm ra pháp luật. Những người có trách nhiệm trong chuyện này là ông bà ngoại và bác rể của con, chứ chắc chắn không phải do con!”

Nó nhìn những vết sẹo của tôi, cổ tôi, và nhẹ nhàng đặt bàn tay nó lên cánh tay tôi. Tôi nhận thấy nó đã đoán được những gì còn lại, nhưng nó không đòi xem thêm. Liệu có phải nó sợ yêu cầu tôi cho xem thêm không?

“Con không muốn xem…..

– Không mẹ ạ. Chuyện này đã làm con đau lòng lắm rồi, nếu xem thêm, con sẽ còn đau lòng hơn nữa. Bố của con, ông ấy như thế nào? Có giống con không?

– Giống, nhất là khuôn mặt… Mẹ chưa được nhìn thấy con đi lại nhiều, nhưng cách con đi đứng rất giống ông ấy, người thẳng, dáng vẻ tự hào. Cả phía sau gáy và miệng của con nữa, giống nhất là hai bàn tay. Con có đôi bàn tay giống hệt ông ấy, đến cả móng tay cũng giống…Bố con cao hơn con một chút, cũng chắc khỏe như con. Ông ấy điển trai. Lúc nãy thoạt trông thấy hai vai con, mẹ cứ tưởng là nhìn thấy bố con.

– Có lẽ mẹ cảm thấy ấm lòng vì dù sao mẹ cũng yêu ông ấy?

– Dĩ nhiên, mẹ từng yêu ông ấy. Ông ấy hứa sẽ cưới mẹ.. thế rôi. Như con thấy đấy, khi biết mẹ có thai, ông ấy không quay trở lại….”

– Bỏ rơi mẹ như thế quả là tệ thật! Rốt cuộc cũng do con mà ra cả…

– Marouan, không phải vậy đâu! Con đừng bao giờ nghĩ như thế! Chỉ do bọn đàn ông ở nơi đó mà thôi. Sau này, khi con biết về đất nước đó nhiều hơn, con sẽ hiểu.

– Con rất muốn một ngày nào đó được gặp ông ấy. Chúng ta không thể đến nơi ấy được à? Cả hai chúng ta? Để xem nơi ấy như thế nào và để gặp ông ấy, bố con… con rất muốn biết trông ông ấy như thế nào. Ông ấy có biết là con có mặt trên đời này không?

– Mẹ cũng không rõ nữa. Từ đó đến giờ, mẹ và ông ấy cũng không gặp lại nhau, con biết đấy…. và rồi sau đó chiến tranh xảy ra…. Không, tốt nhất chúng ta không bao giờ gặp lại những người đó.

– Có thật là mẹ có thai bảy tháng thì sinh con?

– Phải, đúng như thế. Con đã chào đời mà không được ai đỡ cả, mẹ không được nhìn thấy con lâu, nhưng hồi ấy con bé xíu…

– Con sinh lúc mấy giờ?

– Lúc mấy giờ à? Mẹ không biết.. hình như là ngày mùng một tháng Mười gì đấy. Chỉ sau này người ta mới nói cho mẹ biết. Riêng mẹ, mẹ không biết gì cả! Nên mẹ không thể nói cho con biết mấy giờ… Điều quan trọng là con được sinh ra nguyên vẹn từ đầu đến chân!

– Tại sao trước đây mẹ đến nhà bố mẹ nuôi mà không nói với con một câu?

– Mẹ không dám nói gì trước mặt bố mẹ nuôi của con. Họ đã nhận con làm con nuôi nên mẹ không muốn làm họ phiền lòng. Chính họ đã nuôi dạy con khôn lớn, họ đã làm tất cả những gì có thể.

Con vẫn nhớ mẹ. Ở trong phòng, mẹ đã đưa cho con một hộp sữa chua, rồi một chiếc răng của con bị gãy làm hộp sữa chua dính máu. Con không chịu ăn nhưng mẹ cứ ép con phải ăn. Chuyện ấy con vẫn nhớ.

Mẹ thật không nhớ gì… Con biết không, dạo ấy mẹ phải trông mấy đứa trẻ khác, và mẹ nuôi đã bảo mẹ không nên quan tâm đến con nhiều hơn những đứa khác…vả lại, ở nhà bố mẹ nuôi, chúng ta không nên phí phạm thức ăn, nuôi bao nhiêu trẻ như thế tốn kém lắm.

– Con, lúc con lên mười bốn, mười lăm gì đấy, con rất giận mẹ… con ghen tỵ.

– Ghen tỵ vì ai?

– Mẹ chứ ai. Con chỉ muốn lúc nào mẹ cũng ở bên cạnh con.

– Còn bây giờ, ngày hôm nay?

– Con muốn biết rõ về mẹ, con muốn biết thật nhiều chuyện………..

– Con có giận mẹ về việc sinh thêm các em không? – Có thêm em gái như thế thật tuyệt vời… Con cũng muốn được gặp các em.”

Rồi nó nhìn đồng hồ, đã đến giờ tôi phải quay lại chỗ làm.

“Tiếc quá. Mẹ sắp phải đi, con rất muốn được ở lại bên mẹ.

– Mẹ biết. Nhưng mẹ buộc phải đi. Ngày mai con đến nhà chơi một lát được không?

– Không nên, như thế sớm quá. Con muốn được gặp mẹ ở một nơi khác.

– Thế thì tối mai, lúc bảy giờ, vẫn chỗ này nhé. Mẹ sẽ đưa các em con đến.”

Nó hoàn toàn hạnh phúc. Tôi không nghĩ mọi chuyện lại dễ dàng đến thế. Tôi những tưởng nó sẽ rất giận tôi vì tôi để nó làm con nuôi người khác, tưởng nó sẽ giận đến khinh bỉ tôi. Nhưng nó thậm chí không hề hỏi tôi về việc ấy. Nó hôn tôi, tôi cũng hôn nó và chúng tôi cùng nói “tạm biệt, hẹn mai gặp lại!”.

Và tôi quay về chỗ làm, trong đầu tràn ngập vui sướng. Tôi đã bỏ lại phía sau một gánh nặng khổng lồ. Bây giờ dù có xảy ra chuyện gì, tôi cũng đã gỡ bỏ được nỗi băn khoăn đã gặm nhấm tôi từ lâu mà tôi không muốn thừa nhận. Tôi tiếc vì mình đã không đủ khả năng giữ Marouan lại bên cạnh. Một ngày nào đó, tôi sẽ phải xin lỗi nó về việc đã quá chú tâm làm lại cuộc đời đến nỗi quên cả nó. Trong suy nghĩ của chính mình, tôi đã chết, không phải nước mà là những suy nghĩ nhấn chìm tôi, tôi cũng không biết mình đang làm gì. Chẳng có gì của thực tại. Tôi đang trôi nổi bập bềnh. Lẽ ra tôi phải nói với nó về chuyện này, cũng phải nói cho nó biết là dù cha đẻ nó đã bỏ rơi cả hai chúng tôi nhưng tôi vẫn yêu người đàn ông ấy. Việc cha đẻ nó hèn nhát như bao người đàn ông khác không phải lỗi của tôi. Tôi cũng muốn nói với nó: “Marouan à, mẹ sợ đến nỗi mẹ đã đập mạnh vào bụng… ” Nó phải tha thứ cho tôi vì đã làm những điều đo, tôi thực sự quá ngu dốt. Ngoài nỗi sợ, trong đầu tôi chẳng có gì khác! Liệu nó có hiểu và tha lỗi cho tôi không? Liệu tôi có thể nói hết mọi chuyện cho con trai tôi không? Và cả con gái tôi nữa? Cả ba đứa chúng nó sẽ phán xét tôi như thế nào?

Tâm trí tôi bị xáo trộn đến mức suốt đêm tôi không ngủ được. Một lần nữa, tôi lại thấy ngọn lửa bốc cháy trên người và tôi chạy khắp vườn như một con điên.

Antonio để mặc tôi tự xoay xở, trong lúc này, anh không muốn can thiệp, nhưng anh thấy rõ là tôi không ổn.

“Em đã nói với các con chưa?

– Chưa. Để mai… chúng nó và em sẽ cùng ăn tối với Marouan. Lúc ấy em sẽ chọn thời điểm thích hợp để nói cho chúng biết. Nhưng em sợ lắm, Antonio.

– Em sẽ làm được thôi, giờ thì em không rút lui được đâu. ”

Vào ba giờ năm mươi bảy phút sáng, tôi nhận được tin nhắn của Marouan: “Tin nhắn này chỉ để nói với mẹ là con vẫn khỏe, con hôn mẹ. Hẹn sáng mai, mẹ nhé!”

Nó khiến tôi bật khóc.

Tối ấy, Antonio đi chơi với một anh bạn để tôi được một mình với các con tôi.

Tối thứ Bảy, bảy giờ, ngày 16 tháng Mười một, năm 2002.

Bữa tối rất vui. Bọn trẻ ăn ngấu nghiến, chúng cười đùa về bất cứ chuyện gì. Laetitia vốn nói nhiều, nói liến thoắng không ngừng, như nó vốn thế. Marouan đi cùng cô bạn gái của nó. Tôi chỉ mới chính thức cho Laetitian và Nadia biết Marouan là một trong những đứa trẻ mà tôi quen biết khi còn sống chung trong ngôi nhà đã tiếp nhận tôi. Chúng không ngạc nhiên về sự có mặt của Marouan, chúng rất thích được đi chơi tối thứ Bảy với tôi và bạn bè.

Chúng không lớn lên bên cạnh nhau nhưng tôi có cảm tưởng chúng rất hợp nhau. Tôi cứ sợ buổi họp mặt tối nay sẽ không thoải mái. Trước khi đi, Antonio dặn tôi: “Nếu cần anh giúp, em cứ gọi anh, anh sẽ đến tìm anh ngay.”

Thật kỳ lạ, nhưng tôi cảm thấy yên tâm, tôi gần như không còn sợ nữa. Chỉ hơi lo lắng cho hai đứa con gái của tôi. Marouan trêu đứa lớn:

“Lại đây, Laetitia, lại ngồi cạnh anh, lại đây.”

Nó kéo con bé ngồi sát bên nó và đùa, Laetita quay sang phía tôi, thì thầm:

“Anh ấy thật dễ thương mẹ ạ!

– Phải, đúng thế.

– Và anh ấy cũng đẹp trai nữa chứ!”

Tôi nhìn kỹ từng chi tiết trên ba khuôn mặt chúng nó. Marouan có vẻ giống Laetitia hơn, có lẽ giống nhất là vầng trán. Có lúc tôi thấy ở Marouan một nét gì đó của Nadia, vốn trầm ngâm và kín đáo hơn chị nó. Laetitia hay bộc lộ tình cảm của mình và phản ứng của nó đôi khi hơi bốc đồng. Nó được thừa hưởng tính cách Ý của bố nó. Còn Nadia thì luôn giữ kín tình cảm của mình.

Không biết chúng có hiểu không? … Tôi vẫn quen xem chúng như những đứa trẻ lên ba và bảo vệ chúng quá mức. Bằng tuổi Laetitia bây giờ mẹ tôi đã có chồng và có thai…

Nó vừa nói với tôi: “Anh ấy đẹp trai quá….”

Rất có thể nó sẽ yêu anh trai nó! Và sự im lặng của tôi có thể nảy sinh nhiều tai họa. Nhưng lúc này, chúng đang phá lên cười và chế giễu một người đàn ông đang say rượu. Hắn nhìn về phía bàn chúng tôi và nói với Marouan từ xa:

“Tên ngốc kia! Mày may mắn có nhiều phụ nữ ngồi bên cạnh. Những bốn người, còn tao chỉ có mỗi mình!”

Marouan gan góc và dễ nổi nóng. Nó gầm gừ:

“Để con đứng dậy và đấm vỡ mồm nó.

– Đừng làm thế, con cứ ngồi yên đấy!

Vâng ạ…………”

Người chủ nhà hàng nhẹ nhàng đưa anh chàng phá đám đi nơi khác và bữa ăn kết thúc trong những câu chuyện đùa và những tiếng cười.

Chúng tôi tiễn Marouan và cô bạn gái của nó đến tận ga. Nó sống và làm việc ở nông thôn. Con trai tôi chăm sóc những khu vườn và trông coi những khoảng không gian xanh. Nó có vẻ yêu nghề, lúc nãy nó đã nói quá về việc đó. Ở vào tuổi của chúng, Laetitia và Nadia chưa có dự định gì rõ rệt. Nadia nói sẽ làm việc trong ngành may mặc, còn Laetitia thì liên tục thay đổi ý tưởng. Cả ba chúng nó đi đằng trước tôi trên con đường dẫn xuống nhà ga, Marouan đi giữa. Laetitia nắm một bên tay nó, Nadia nắm tay bên kia. Lần đầu tiên trong đời chúng làm như thế, với vẻ tin cậy hoàn toàn. Tôi vẫn không nói gì. Marouan tuyệt lắm, nó để mọi người muốn làm gì thì làm. Nó đùa với hai em nó rất tự nhiên như thể chúng nó đã quen biết nhau. Trước khi kết hôn với Antonio và sinh hạ Laetitia và Nadia, đời tôi không có nhiều những giây phút vui vẻ. Marouan chào đời trong sự đau khổ, không có bố, còn chúng được sinh ra trong hạnh phúc và được cha chúng nâng niu như báu vật. Số phận chúng khác nhau, nhưng những tiếng cười của chúng đã nối chúng lại với nhau, tuyệt vời đến mức tôi không bao giờ làm được như thế. Một tình cảm chưa từng biết đến tràn ngập trong tôi. Tôi cảm thấy tự hào vì chúng. Trong buổi tối nay, tôi không thiếu một thứ gì. Không còn khắc khoải, không còn buồn rầu, chỉ có sự thanh thản trong tâm hồn tôi.

Trên sân ga, Laetitia nói với tôi:

“Chưa ai khiến con thấy dễ chịu như anh Marouan.”

Nadia nói thêm:

“Con cũng thế…”

“Con muốn đến ngủ nhà anh Marouan và bạn gái anh ấy, rồi sáng mai, chúng con sẽ ăn sáng cùng nhau, rồi chúng con sẽ đón tàu về nhà!

– Không được, Laetitia, chúng ta phải về nhà, bố con đang đợi.

– Anh ấy dễ thương quá mẹ ạ, con quý anh ấy thật mà. Anh ấy tử tế, anh ấy đẹp trai…

Anh ấy vô cùng đẹp trai, mẹ ạ!” Đến lượt Nadia bíu lấy tôi:

“Bao giờ chúng ta gặp lại anh ấy hả mẹ?

– Ngày mai hoặc ngày kia, cứ để mẹ liệu. Rồi con sẽ thấy.

– Mẹ nói gì hả Nadia?

– Em hỏi mẹ bao giờ chúng ta gặp lại anh Marouan và mẹ đồng ý là ngày mai. Có phải thế không mẹ? Mẹ đồng ý chứ?

– Các con cứ tin ở mẹ. Mẹ sẽ thu xếp ổn cả.”

Tàu hỏa chuyển bánh, tôi nhìn đồng hồ, đã một giờ bốn mươi tám phút sáng. Cả Laetitia và Nadia đều vừa chạy vừa gửi những nụ hôn. Không bao giờ tôi quên được khoảnh khắc đó. Từ này tôi đến sống ở châu Âu, tôi có thói quen xem đồng hồ và thói quen ấy đã trở thành một thứ tật dường như ám ảnh tôi. Ký ức tôi không giữ được những gì thuộc về quá khứ nên tôi đâm ra tỉ mẩn ghi lại những giây phút của hiện tại, nhất là những giây phút quan trọng đối với tôi. Cũng lạ, hôm quá Marouan muốn biết chính xác giờ sinh của nó…. Nó cũng cần những cột mốc đánh dấu. Đó là một món quà mà tôi sẽ khổ công tìm kiếm để tặng cho nó. Đêm ấy, giữa lúc trằn trọc, tôi đã nghĩ đến chuyện đó. Tất cả những gì tôi có thể lôi ra từ trí nhớ thảm hại của tôi, đó là lúc trời đang đêm. Hình như tôi đã nhìn thấy ánh điện ngoài hành lang của bệnh viện đáng nguyền rủa khi ông bác sĩ bế con trai tôi đi. Xem giờ…. đó là phản xạ của người phương Tây, còn ở đất nước tôi, chỉ có đàn ông mới có đồng hồ. Suốt hai mươi năm, tôi chỉ biết xem giờ bằng mặt trời và mặt trăng. Tôi sẽ nói với Marouan rằng nó được sinh ra vào giờ mặt trăng.

Khi về đến nhà, tôi gửi một tin nhắn đến điện thoại di động của nó để hỏi nó và cô bạn gái đã về nhà chưa. Nó trả lời bằng một dòng tin: “Cảm ơn mẹ, chúc mẹ ngủ ngon, hẹn mẹ ngày mai, hẹn mẹ ngày mai….”

Đêm đã khuya, Laetitia và Nadia đã đi ngủ, nhưng Antonio vẫn còn thức.

“Mọi việc tốt cả chứ, em yêu?

– Thật tuyệt vời.

– Em đã nói chuyện với hai con chưa?

– Chưa, em chưa nói. Nhưng ngày mai em sẽ nói. Em không còn lý do gì để chờ đợi thêm nữa, chúng nó thích Marouan ngay lập tức. Kể cũng lạ….. như thể là chúng nó đã biết nhau từ lâu rồi.

– Marouan không nói gì chứ? Nó có nói bóng nói gió đến chuyện gì không?

– Hoàn toàn không, nó rất tuyệt vời. Nhưng lạ một điều là Laetitia đã gắn bó với nó như vậy, và Nadia cũng thế. Chúng cứ bám theo Marouan. Chưa bao giờ chúng tỏ ra như thế với bạn bè chúng. Chưa bao giờ…

– Em quá căng thẳng rồi đấy…..”

Tôi không bị căng thẳng. Tôi chỉ tò mò. Anh trai và em gái có thể nhận biết nhau bằng cách ấy hay không? Chuyện gì đã xảy ra giữa chúng để ta có thể thấy rõ như thế? Phải chăng có một dấu hiệu, một điều gì chung giữa chúng mà chúng không hay biết? Tôi nghĩ mọi thứ có thể xảy ra đồng thời hoặc không có gì xảy ra cả, nhưng không bao giờ nghĩ rằng chúng có thể quyến luyến nhau một cách bản năng như thế.

“Hay là em nên đợi một hay ngày gì đấy….

Không, ngày mai là ngày Chủ nhật, em sẽ đến quán cà phê ở chỗ làm việc, không có ai ở đó và em sẽ từ từ nói tất cả cho Laetitia và Nadia. Chúng ta hãy chờ xem những gì mà Thượng đế sẽ ban cho chúng ta, Antonio ạ."

Sau hai con gái tôi, còn có bạn bè xung quanh, những người hàng xóm, và nhất là những người bạn đồng nghiệp ở văn phòng, nơi tôi làm việc từ nhiều năm nay.Tôi tiến hành những cuộc tiếp xúc, tôi tổ chức những buổi tiếp tân nho nhỏ, ở đây tôi cảm thấy như ở nhà và tình bạn của lãnh đạo cung là một yếu tố rất quan trọng… Làm thế nào để giới thiệu Marouan với họ sau mười năm trời im lặng?

Tôi cần được nói chuyện riêng với hai con gái tôi. Chúng sẽ phán xét mẹ chúng về sự dối trá trong suốt hai mươi năm qua và sẽ phán xét một người phụ nữ mà chúng không quen biết, người mẹ của Marouan, người đã che giấu nó trong suốt thời gian qua. Người mẹ đã yêu thương chúng và bảo vệ chúng. Tôi thường nói rằng sự ra đời của chúng là hạnh phúc của đời tôi. Vậy làm sao chúng có thể chấp nhận rằng sự ra đời của Marouan là cơn ác mộng dài đến nỗi tôi không bao giờ nói cho Marouan biết?

Vào khoảng chín giờ sáng ngày hôm sau, ngày Chủ nhật, cả nhà vẫn thức dậy như thường lệ:

“Con pha cho mẹ một tách cà phê nhé?

– Mẹ rất sẵn lòng.”

Đó là nghi thức mỗi sáng, bao giờ tôi cũng trả lời sẵn sàng. Tôi luôn nghiêm khắc đòi hỏi trong nhà phải có sự lễ độ và kính trọng lẫn nhau. Tôi nhận thấy trẻ con ở đây thường xấc láo. Chúng có lối ăn nói thô tục tiêm nhiễm từ nhà trường mà Antonio và tôi kiên quyết chống lại. Nhiều lần Laetitia đã bị bố quở mắng vì trả lời trống không. Riêng với tôi, tôi đã từng nhận được một kiểu giáo dục duy nhất, kiểu giáo dục dành cho nô lệ.

Laetitia mang đến cho tôi một tách cà phê và một ly nước ấm. Nó ôm hôn tôi, Nadia cũng vậy. Tình yêu mà tôi nhận được từ chúng và bố chúng vẫn làm tôi ngạc nhiên mỗi ngày, như thể tôi không xứng đáng được nhận. Vì những lý do khác nhau, việc mà tôi chuẩn bị làm cũng khó khăn chẳng kém nỗi sợ của tôi khi phải đối mặt với cái nhìn của Marouan.

“Mẹ muốn nói với các con một chuyện rất quan trọng.

– Thế thì mẹ nói đi, chúng con đang nghe.

– Không, mẹ không nói ở đây, mẹ sẽ đưa các con đến quán cà phê ở chỗ làm của mẹ.

Hôm nay mẹ không đi làm kia mà! À, mẹ biết không, con lại nghĩ đến buổi tối hôm qua, thật tuyệt vời mẹ ạ, anh ấy không gọi cho mẹ sao? Anh Marouan ấy.

– Tối qua chúng ta về nhà rất muộn, chắc anh ấy đang ngủ.”

Nếu như Marouan không phải là anh nó có lẽ tôi sẽ rất lo. Chúng nó nói chuyện với nhau và tuyệt nhiên không bận tâm đến một điều bất thường là tôi đến làm việc vào một ngày Chủ nhật. Chính tôi mới là người hay nghĩ ngợi lung tung. Chúng nó đi với mẹ, mẹ đến chỗ làm việc để làm một việc gì đó và sau đó… Chẳng hề gì, chúng nó tin tưởng ở tôi.

“Hôm qua chúng ta đã có một buổi tối rất tuyệt vời.

– À, hóa ra mẹ định nói chuyện ấy với chúng con à?

– Đợi đã, chúng ta sẽ nói từng truyện một…. Hôm qua chúng ta đã có một buổi tối tuyệt vời với Marouan, các con có nghĩ thế không? Marouan, cậu ấy làm các con nghĩ đến gì nào?

– Chúng con nghĩ đến một anh chàng dễ mến đang sống ở nhà bố mẹ nuôi của mẹ, chính anh ấy đã nói thế….

– Và anh ấy bảnh trai, và anh ấy dễ mến nữa chứ!

– Vẻ bảnh trai hay sự dễ mến của cậu ấy quyến các con?

– Tất cả mẹ ạ, anh ấy có vẻ dịu dàng.

– Đúng thế, các con có nhớ khi bị thiêu sống, mẹ đang có thai không? Mẹ đã nói cho các con về chuyện đó.

– Phải, mẹ đã kể cho chúng con nghe….

– Nhưng còn đứa bé bé ấy, con có biết nó ở đâu không?”

Chúng nó ngạc nhiên nhìn thẳng vào mắt tôi. “Thế đứa bé ấy không ở lại với gia đình của mẹ ạ?

– Không, con không đoán được đứa bé ấy đang ở đâu sao?

Con chưa bao giờ gặp người nào giống con sao?

Hay giống Nadia? Hoặc giống mẹ, một người có giọng nói giống mẹ, có cách đi đứng hệt như mẹ?...

– Không, con thề, con chưa gặp.

– Con cũng thế, con cũng chưa gặp.”

Nadia lặp đi lặp lại câu nói của chị – Laetitia vẫn thường là người phát ngôn của nó – nhưng hôm qua, tôi cảm thấy nó có một chút ghen tỵ với Laetitia. Marouan cười nhiều với Laetitia và ý chú ý đến nó.

Nó chăm chú nghe tôi nói, mắt nhìn tôi chằm chặp.

“Cả con nữa, Nadia, con cũng không biết à?

– Không, mẹ ạ.

– Laetitia, con lớn tuổi hơn, có lẽ con còn nhớ chứ? Nhất định con đã gặp một người như thế ở nhà bố mẹ nuôi của mẹ….

– Không mà, con nói thật đấy.

– Thế thì mẹ nói nhé, chính là Marouan đấy!

– Ôi Chúa ơi, chính là Marouan ư? Cái anh mà chúng con đã gặp tối hôm qua!”

Và cả hai cùng òa lên khóc.

“Anh ấy là anh trai chúng con hả mẹ! Anh ấy đã ở trong bụng mẹ!

– Anh ấy là anh trai của hai con. Anh ấy đã nằm trong bụng mẹ và mẹ đã một mình sinh ra anh ấy. Nhưng mẹ không bỏ anh ấy ở lại nơi đó, mẹ đưa anh ấy đến đây.”

Bây giờ tôi đi thẳng vào phần khó khăn nhất: giải thích tại sao tôi lại để Marouan làm con nuôi người khác. Tôi thận trọng tìm từ ngữ, những từ mà tôi đã nghe ở chỗ bác sĩ chuyên khoa tâm thần học, “tự xây dựng lại…”, “tự chấp nhận….”, “khôi phục chức năng phụ nữ…..”, “khôi phục chức năng một người mẹ….”.

“Mẹ đã giữ kín chuyện ấy trong suốt hai mươi năm! Tại sao mẹ không nói cho chúng con biết sớm hơn?

– Vì hồi ấy các con còn rất bé, mẹ cũng không biết các con sẽ phản ứng như thế nào, mẹ muốn đợi khi nào các con lớn hơn rồi sẽ nói, như về các vết sẹo…. về việc mẹ bị thiêu sống. Cũng giống như xây một ngôi nhà: người ta phải đắp viên gạch này tiếp theo viên gạch kia. Nếu có viên nào không chắc thì chuyện gì sẽ xảy ra? Nhiều viên gạch sẽ rơi. Trong chuyện này cũng thế con ạ. Mẹ muốn xây một ngôi nhà, và mẹ nghĩ rằng sau này ngôi nhà ấy sẽ khá vững chắc và khá cao để có thể đưa Marouan vào ở. Nếu không như thế, ngôi nhà của mẹ sẽ đổi nhào và mẹ sẽ không thể làm gì được. Nhưng bây giờ thì anh ấy đã đến rồi. Mẹ để các con chọn lựa.

– Anh ấy là anh trai của con mẹ ạ. Mẹ cứ bảo anh ấy đến sống với chúng ta. Phải thế không. Nadia? Chúng mình có một người anh, trước đây chị vẫn luôn mơ ước có một người anh trai, một người anh lớn hơn anh của bạn chị. Và bây giờ chị đã có một người anh rồi. Anh ấy đấy, chính là anh Marouan! Phải thế không, Nadia?

– Em, em sẽ dọn tủ của em và em cũng sẽ cho anh ấy chiếc giường của em nữa!”

Nadia chưa từng cho tôi một cái kẹo cao su. Tuy rất rộng rãi nhưng nó không dễ dàng cho ai món đồ nào của nó. Vậy mà với anh trai, nó sẵn sàng cho tất cả!

Thật đáng ngạc nhiên, người anh trai xuất hiện từ một nơi nào đó, và nó sẵn sàng cho anh nó tất cả…..

Vậy là người anh trai không quen biết đã chính thức bước vào nhà theo cách ấy. Cũng đơn giản như dọn sạch một cái tủ hay mang cho chiếc gương của Nadia. Chẳng mấy chốc, chúng tôi sẽ có một căn nhà rộng hơn, Marouan sẽ có phòng riêng của nó. Tôi bàng hoàng vì hạnh phúc. Suốt ngày chúng gọi điện cho nhau, chờ nhau và tôi cho rằng sớm muộn chúng cũng sẽ cãi vã với nhau. Nhưng Marouan là anh trai lớn, nó ngay lập tức khẳng định uy quyền với các em gái:

“Laetitia, không được trả lời mẹ với cái giọng như thế! Mẹ đã bảo em vặn nhỏ tiếng ti vi, em nghe lời mẹ đi! Em may mắn có đủ bố mẹ em thì em phải kính trọng họ!

– Vâng, em xin lỗi, em không làm thế nữa, em hứa…..

– Anh đến đây không phải để cãi nhau với các em, nhưng bố mẹ đều phải đi làm. Căn phòng lộn xộn này là thế nào?

– Nhưng ở trường chúng em phải học hành vất vả lắm. Anh đã đi học trước chúng em! Anh cũng biết rồi đấy!

– Phải, đúng thế, nhưng đó không phải là lý do để đối xử với bố mẹ như thế.”

Và Marouan đã hỏi riêng tôi:

“Mẹ à, chú Antonio nghĩ thế nào? Con cãi nhau với các em, chú ấy không giận chứ?

– Chú ấy rất hài lòng vì những gì con đã làm.

– Con chỉ sợ một ngày nào đó, chú ấy nói với con: ‘Cậu cứ lo việc của cậu đi, chúng là con gái tôi….’ ”

Nhưng Antonio không bao giờ làm vậy. Anh chọn cách cư xử ấy cũng là sáng suốt. Anh vui lòng phó thác một ít quyền hành cho Marouan. Và lạ thay, hai con bé vâng lời anh chúng hơn cả bố chúng và tôi… Với Antonio và tôi, chúng còn cãi lại, và chúng sập cửa đánh rầm một cái, với Marouan thì không. Tôi thường nhủ thầm: “Miễn là được như thế mãi….”

Nhiều lúc tình hình hơi căng thẳng, Laetitia chạy vào giường tôi:

“Anh ấy làm con tức chết!

– Anh Marouan có lý con ạ, bố con cũng có lý. Con đã trả lời không được lễ phép cho lắm…

– Tại sao anh ấy lại bảo nếu chúng con không chịu nghe lời thì anh ấy sẽ bỏ đi. Và rằng anh ấy đến đây không phải để quát mắng chúng con….?

– Cũng là bình thường thôi con ạ. Marouan không được may mắn như con, anh ấy đã trải qua nhiều giai đoạn khó khăn mà con chưa từng biết. Đối với anh ấy, cha mẹ rất quan trọng, đối với anh ấy, người mẹ vô cùng quý báu, bởi trước kia anh ấy không được gần mẹ. Con có hiểu không?”

Giá như tôi có thể vứt bỏ được mặc cảm tội lỗi vẫn thường hay trỗi dậy…. Giá như tôi có thể thay đổi làn da… Tôi nói với Marouan rằng tôi quyết định đưa câu chuyện của chúng tôi vào một quyển sách và nó đã đồng ý.

“Như thế sẽ giống như một tập ảnh lưu niệm của gia đình…. Và là một lời chứng của tội ác bảo toàn danh dự.

– Một ngày nào đó con sẽ về nơi ấy…

– Về để tìm gì hả con? Để trả thù? Đổ máu? Con được sinh ra ở đấy, nhưng con không hiểu những người đàn ông ở đấy. Chính mẹ cũng mong mỏi được trở về, chính mẹ, chính mẹ cũng căm thù. Mẹ cho rằng mẹ sẽ nhẹ lòng khi được cùng con trở về ngôi làng đó và nói to: “Mọi người hãy nhìn đây. Nó là Marouan, con trai của tôi! Chúng tôi bị thiêu sống, nhưng chúng tôi không chết! Hãy nhìn xem, nó đẹp trai, khỏe mạnh và thông minh ra sao!”

– Con chỉ muốn gặp lại bố! Con muốn biết tại sao ông ấy lại bỏ rơi mẹ, trong khi ông ấy biết những gì sẽ xảy đến với mẹ….

– Có lẽ thế. Nhưng con sẽ hiểu rõ hơn khi mẹ kể lại trong một cuốn sách. Mẹ sẽ kể tất cả những gì con chưa hiểu, tất cả những gì người khác chưa hiểu. Vì có rất ít người được sống sót, và trong số đó, nhiều phụ nữ đang phải trốn tránh và còn phải trốn tránh lâu hơn nữa. Họ đã sống trong sợ hãi và vẫn đang phải sống trong sợ hãi. Mẹ có thể làm chứng cho họ.

Mẹ có sợ không?

– Một chút con à.”

Tôi rất sợ các con tôi, đặc biệt là Marouan, phải sống với một mong muốn báo thù. Sợ thói hung bạo, vốn được truyền từ thế hệ đàn ông này sang thế hệ đàn ông khác, sẽ để lại dấu vết, dù rất nhỏ trong tâm trí nó. Nó cũng phải xây một ngôi nhà, bằng từng viên gạch một. Một cuốn sách sẽ rất có ý nghĩa trong việc xây một ngôi nhà.

Tôi đã nhận được bức thư của con trai tôi viết bằng nét chữ tròn trịa rất đẹp. Nó muốn động viên tôi thực hiện công việc khó khăn này. Bức thư lại một lần nữa làm tôi khóc.

Mẹ,

Sau cả quãng thời gian dài sống cô đơn, không có mẹ ở bên, cuối cùng được gặp lại mẹ, và mặc dù có bao chuyện đã xảy ra, nhưng được gặp lại mẹ, con cảm thấy có thêm hy vọng về một cuộc đời mới. Con nghĩ đến mẹ, nghĩ đến lòng can đảm của mẹ. Cảm ơn mẹ đã cho chúng con quyển sách ấy. Nó tiếp thêm can đảm cho con trong cuộc đời. Con yêu mẹ, mẹ ạ.

Con của mẹ, Marouan.

Lần đầu tiên kể về cuộc đời mình, tôi cố lôi từ trong ký ức những điều sâu kín nhất. Quả thực, việc làm đó khó khăn hơn làm chứng trước đám đông, và đau xót hơn việc phải trả lời những câu hỏi của các con tôi. Tôi hy vọng quyển sách này sẽ đến mọi miền trên thế giới, nó sẽ đến tận Cisjordanie và những người đàn ông ở đó sẽ không đốt bỏ cuốn sách này.

Ở nhà chúng tôi, quyển sách sẽ được dành một vị trí trang trọng trong thư viện gia đình và mọi việc kể như đã kết thúc. Tôi sẽ đóng bìa da để quyển sách không bị hư hỏng và mạ chữ vàng thật đẹp.

Cảm ơn.

Souad Một nơi nào đó ở châu Âu

31 tháng Chạp 2002